Goed gereedschap doet het halve werk!

Goed gereedschap doet het halve werk!

Het bekende spreekwoord leert ons dat we met goed tuingereedschap al een heel eind vooruit komen in het aanleggen en onderhouden van een tuin. Welk gereedschap hebben we zeker nodig, wat is nu goed gereedschap en waarop moeten we letten bij de aankoop en onderhoud ervan?

Een spade is het basisgereedschap bij uitstek. Zelfs als u niet spit in de tuin is ze om heesters te planten of te verplanten, putten te delven, winterbedden aan te leggen en zo meer. Het blad van een goede spade is vervaardigd uit hoogwaardig staal dat tijdens het productieproces opgewarmd wordt tot bijna 1.000°C en daarna in een koelvloeistof wordt gedompeld. Hierdoor verhoogt het koolstofgehalte in het staal en wijzigt de interne kristalroosterstructuur. Het resultaat is dat het staal harder en dus slijtvaster wordt. Bij Polet harden we gereedschappen tot ze zo hard zijn als een steen- of betonbeitel. Hierdoor blijft de aangeslepen snede lang scherp. Bij spades en ook hakken van topkwaliteit (Polet Traditional) wordt het blad vooraf nog uitgesmeed zodat het bovenaan dikker is en onderaan dun uitloopt. Dit creëert een zelfslijpend effect van het gereedschap.  Naar gelang het gebruik bestaan er heel wat verschillende modellen, maar voor de tuinspade of hoveniersspade is er een stelregel: voor lichte, zanderige grond gebruikt men meestal een brede, korte spade terwijl voor zware grond een lange smalle spade beter geschikt is. Ook de steel is belangrijk. Essenhout is daarvoor het best geschikt. De lange evenwijdig lopende nerven van deze houtsoort zorgen voor een sterke licht flexibele steel. Naargelang de streek kan het handvat hiervan variëren van T-kruk, D-kruk of bolsteel.

Een schop is gemaakt om los materiaal te verzetten zoals grond, zand of grind. U kiest dan ook best een model van schop afhankelijk van het materiaal dat u wenst te verzetten en de toepassing waarvoor u ze wenst te gebruiken. De schoppen van Polet zijn gemaakt van hoogwaardig gelegeerd staal. Bij de productie worden de schopbladen eerst opgewarmd in de oven om daarna gevormd te worden. Op die manier wordt alle spanning uit het staal gehaald en eventuele scheuren vermeden. Dan volgt het hardingsproces. Net als bij de spades wordt het blad tot bijna 1.000°C verhit en dan afgeschrikt (plots afgekoeld) in een vloeistofbad. Het blad van een kwalitatieve schop, zoals dat van Polet, is ook gehard tot aan de uitloop van de dul waardoor het blad niet makkelijk zal omplooien en of vervormen. De schop krijgt hierdoor een langere levensduur.

Hakken en schoffels zijn onmisbaar voor ondiepe grondbewerking. U kan ze uiteraard gebruiken om onkruid uit te hakken, maar ook om de grond, vooral in de zomer, oppervlakkig los te maken om waterverdamping te verminderen. “Eenmaal schoffelen is een gietbeurt waard”, is een bekende leuze. Met een hak werkt men al hakkend, met een schoffel al duwend. Ook hier is de kwaliteit van het staal en afwerking belangrijk. Een glad oppervlak en scherpe snede laten het werk een stuk vlotter gaan. De breedte van het blad is bij voorkeur 14 of 16 cm. Om ergonomisch en rugbesparend te werken moet de lengte van de steel 150 à 160 cm zijn. Voor het fijne werk in bijvoorbeeld zaaibedden zijn er ook groentenhakjes met korte steel, eventueel met aan de andere kant een drietand.

Een spitvork heeft 4 platte tanden en is een goed alternatief voor de spade. Hij is handig om bij ecologisch tuinieren de grond los te woelen zonder die om te spitten. U kan er ook gemakkelijk mee tussen bloemen en planten werken zonder de wortels af te steken. Bij gebruik in zware grond zal deze beter verkruimelen. Een mestvork komt goed van pas om allerlei afval, mest of compost mee op te scheppen. Ook bij vorken zijn geharde tanden en een essen steel een must.

Harken zijn er in heel wat modellen. Een grote landhark, zowat 50 cm breed met 10 lange tanden, komt vooral van pas om de grond effen te maken of te verkruimelen. U kan daarbij ook de rugzijde van de hark gebruiken. Een tuinhark heeft 10 tot 12 kleine tanden en is geschikt om in zaaibedden of tussen planten te harken.

Wanneer u, vooral in het voorjaar, regelmatig met een cultivator tussen de gewassen werkt krijgt de grond meer lucht en maakt u opschietend onkruid los zodat het verwelkt. Een cultivator heeft meestal 3 of 5 tanden die aan het uiteinde wat afgeplat zijn. Ook hier zijn er weer versies met een kort steeltje om in zaaibedden te gebruiken.
 

Goed gereedschap moet ook onderhouden worden.

Door contact met vochtige grond kan gereedschap gaan roesten. Het is daarom belangrijk om het materiaal na gebruik met een vod of stalen borstel te reinigen en op een droge plaats op te bergen. Voor de winterperiode doet u dat best wat grondiger. Misschien is het nodig om de snede wat bij te scherpen. Dit kan met een zachte vijl of een wetsteen. Een haakse slijper met een schuurschijfje is daarbij nog handiger. Let er dan wel op om de snede niet te verhitten want daardoor gaat de hardheid van het staal verminderen. Daarna kun je het gereedschap invetten met olie of inspuiten met een silicone spray.

Een praktische tip: vul een grote emmer of bak met een mengsel van zand en bio-afbreekbare (ketting-)olie. Na elk gebruik steekt u het gereedschap daar een paar keer in. Daardoor gaat u het vuil er af kuisen en tegelijkertijd invetten.
Ook de stelen mag u niet vergeten. Het is goed om ze een paar keer per jaar met een vod in te wrijven met lijnzaadolie. Dit beschermt het hout en de steel gaat zachter aanvoelen.

Tot slot geven we graag nog enkele tips mee voor het aankopen van tuingereedschap:

• Koop gereedschap in gehard staal, met een scherpe snede.
• Let op een goede bevestiging van de steel.
• Kies voor stelen in essenhout met langdradige evenwijdige nerven, mooi gladgeschuurd.
• Stelen met FSC label komen uit ecologische bosbouw, dus milieuvriendelijk.
• De steel moet voldoende lang zijn om ergonomisch te werken.
• Neem het gereedschap eens in de hand. Probeer of het u goed ligt en of de combinatie van gereedschap, steel en uw lichaamslengte past
• Goedkoop is meestal duurkoop. Tenzij u een klein tuintje heeft, loont het de moeite om te investeren in degelijk gereedschap.
  Bij goed gebruik gaat het zowat levenslang mee.